گاهی ممکن است اشخاص به جای استفاده از قالب‌های قانونی و عرفی از روش‌های جایگزین استفاده کنند تا علاوه بر افزایش اختیارات خود، قواعد پیچیده برخی قراردادها را رعایت نکنند. یک راهکار قانونی در این موارد، تنظیم قرارداد صلح است.  قرارداد صلح دو کاربرد اصلی دارد. اولین کاربرد آن رفع اختلاف بین طرفین است که از آن به عنوان قرارداد صلح و سازش یاد می‌شود. در کاربرد دیگر، یکی از قراردادهایی‌ست که می‌تواند از نظر شکلی و تشریفاتی جایگزین قراردادهایی شود که در آن مبادله صورت می‌گیرد. مانند قرارداد خرید و فروش یا اجاره. قرارداد صلح هنگامی که جایگزین قرارداد دیگری شود، اثر و نتیجه آن‌ها را به دنبال دارد و در عین حال مقررات مربوط به آن را شامل نمی‌شود. 

موضوع قرارداد صلح می‌تواند هر نوع مال، حق، ملک یا سایر موارد قابل ارزش‌گذاری باشد.

ولی این قرارداد بیشتر در امور ملکی کاربرد دارد و جایگزین قرارداد خرید و فروش (بیع) می‌شود. در واقع طرفین قرارداد برای انتقال ملک به جای قرارداد خرید و فروش می‌توانند از قرارداد صلح استفاده کنند، بدون اینکه الزامی به رعایت تشریفات آن داشته باشند. 

یکی از الزامات قرارداد بیع،‌ هم ارزش بودن بهای معامله است که اگر دو طرف بر این کار توافق نکنند، یک طرف می‌تواند معامله را فسخ کند ولی اگر نقل و انتقال در قالب قرارداد صلح باشد این الزام وجود ندارد و طرفین می‌توانند با هر بهایی نقل و انتقال را انجام دهند. گرچه بهای معامله و مال مورد انتقال یکسان نبوده و ارزش این بها بسیار کمتر از مال مورد انتقال باشد که در این مورد صلح محاباتی انجام شده است.

قرارداد صلح می‌تواند جایگزین بسیاری از قراردادهای دیگری شود. مانند قرارداد اجاره، انتقال علامت تجاری، برخی قراردادهایی که در نظام بانکی مورد استفاده قرار می‌گیرند از جمله مضاربه و… .

در صورتی که قرارداد صلح جایگزین قرارداد اجاره شود، اصطلاحا به این قرارداد، صلح در مقام اجاره گفته می‌شود. همچنین اگر به جای قرارداد خرید و فروش (بیع) تنظیم شود، با عنوان صلح در مقام بیع شناخته می‌شود.

این قرارداد می‌تواند به روش‌های مختلفی تنظیم شود. برای مثال مدت صلح می‌تواند به اندازه عمر صلح کننده (مصالح)، صلح‌گیرنده (متصالح) یا شخص ثالث باشد که اصطلاحا صلح عمری گفته می‌شود. همچنین طرفین می‌توانند مدت دیگری را برای قرارداد صلح در نظر بگیرند.

قرارداد صلح انواع مختلفی دارد که عبارت‌اند از:

صلح انتفاعی: صلحی که بر اساس آن حق یا مالی برای شخص دیگری به جز دو طرف معامله در نظر گرفته شود.

صلح برای رفع اختلاف: صلحی که دو طرف برای پایان دادن به اختلاف خود بر آن توافق کنند.
صلح محاباتی: نوعی از صلح که صلح کننده مال یا حقی را در برابر مبلغ ناچیزی به صلح گیرنده انتقال دهد. مثلا یک خانه در برابر یک انگشتر صلح شود.

صلح عمری: در این نوع صلح، دو طرف مدت قرارداد را به اندازه عمر یکی از طرفین یا شخص ثالث در نظر می‌گیرند و پس از این مدت قرارداد صلح از بین می‌رود.

صلح رقبی: نوعی از صلح که صلح‌کننده مال خود را در مدت مشخصی مثلا یک سال در اختیار صلح‌ گیرنده قرار می‌دهد.

صلح سکنی: موضوع در این نوع صلح سکونت است و در ملک کاربرد دارد. به این صورت که صلح کننده، ملک خود را برای مدتی که می‌تواند عمری (عمر یکی از طرفین یا ثالث) یا رقبی (یک مدت تعیین شده مثلا یک سال) باشد، در اختیار صلح گیرنده قرار دهد.

در قرارداد صلح مانند سایر قراردادها، رعایت شرایط اولیه لازم است اما به دلیل اینکه صلح، بیشتر در مورد اموال صورت می‌گیرد و بسیاری از تشریفات قراردادهای دیگر را ندارد، برخی شرایط اولیه در آن اهمیت ویژه‌ای دارد. مثلا در تمامی قراردادها نباید منع قانونی انجام معامله مثل ورشکستگی وجود داشته باشد چرا که در شرایطی مانند ورشکستگی یا بدهکاری ممکن است شخص برای فرار از پرداخت بدهی‌ها، اموال خود را به وسیله قرارداد صلح انتقال دهد که در این وضعیت قرارداد باطل است.

قرارداد صلح با عناوین دیگری مانند صلح‌نامه، قرارداد صلح عمری، قرارداد صلح رقبی، قرارداد صلح سکنی، قرارداد صلح در مقام بیع، صلح در مقام اجاره شناخته می‌شود.

• مراحل بالا مربوط به تنظیم اختصاصی قرارداد هستند.

مراحل دریافت نمونه قرارداد:

۱)‌ ثبت سفارش

۲) پرداخت هزینه

۳) دریافت نمونه قرارداد

- مشخصات مصالح

- مشخصات متصالح

- تعیین مال مورد صلح

- مدت زمان اجرای قرارداد

- نوع قرارداد (عمری، رقبی، سکنی)