مالکیت معنوی، لایحه‌ای جدید در انتظار تصویب مجلس
02 شهریور 1398 
5 دقیقه
مالکیت معنوی به دارندگان آن اجازه می‌دهد از حقوق خاصی برخوردار شوند؛ اخیرا با اتمام اعتبار این قانون و عدم تمدید از سوی مجلس، افراد مشمول این قانون و مراجع قضایی با چالش‌های زیادی رو به رو شدند. در ادامه این مطلب با مفهوم مالکیت معنوی بیشتر آشنا خواهیم شد و به بررسی این چالش‌ها خواهیم پرداخت.
لُب خبر:
قانون ایران مفهوم مالکیت معنوی را برای افرادی معتبر دانسته که بخواهند از حقوق غیر مادی خود دفاع کنند؛ مانند: حق تالیف یا حق استفاده از برند و در «قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری» به آن اشاره کرده است. این قانون در سال ۸۶ پس از تصویب در مجلس به تایید شورای نگهبان رسیده است و به مدت ۵ سال به صورت آزمایشی اجرایی شده، سپس دوباره برای یک دوره ۵ ساله و پس از آن در طی ۲ سال تمدید شده است؛ تا این‌که در اردیبهشت ماه سال ۹۸ اعتبار این قانون به سرانجام رسید. اخیرا قانون جدید در تاریخ ۲۶ مرداد ماه و در کمسیون حقوقی مجلس به تصویب رسید تا سرنوشت قانون جدید مسیر دیگری پیدا کند.
مالکیت معنوی چیست؟
مالکیت مفهومی‌ست که همه ما با آن آشنا هستیم، زمانی که شما محصولی را خریداری می‌کنید یا آن را هدیه می‌‌گیرید، مالک آن می‌شوید. گاهی هم مالکیت بر مواردی به وجود می‌آید که قابل لمس به صورت فیزیکی نیستند؛ مانند آثار تولید شده یک خواننده یا حقی که یک مخترع بر اختراع خود دارد. گاهی هم مسئله از جنبه تجاری اهمیت بیشتری پیدا می‌کند؛ مانند برند تجاری یک تولید کننده که سال‌ها محصول خود را با نام یا لوگوی خاصی عرضه کرده است.
حقوق مالکیت معنوی چیست؟
مالکیت معنوی به موضوعاتی مربوط می‌شود که در نتیجه فکر انسان به وجود آمده است و کسی که آن را ایجاد می‌کند در مقابل، از حقوقی برخوردار می‌شود. به طور مثال می‌توان به حقی که مولف بر کتاب یا آهنگساز بر اثر موسیقی خود دارد، اشاره کرد.
موضوعات مالکیت معنوی عموما قابل لمس فیزیکی و مادی نیستند و در دنیای امروز که آثار زیادی به این شکل به وجود می‌آیند، اهمیت آن بیش از پیش احساس می‌شود.
گستره حقوق مالکیت فکری
حقوق مالکیت فکری به دو بخش تقسیم می‌شود و به عبارت دیگر دو حوزه کلی را در برمی‌گیرد:
- ۱- حقوق مالکیت ادبی و هنری (حق کپی رایت یا حق مولف)
- ۲- حقوق مالکیت صنعتی
وضعیت قانونی دارندگان حقوق مالکیت معنوی
تا پیش از این افراد تحت حمایت قانون «ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری» قرار می‌گرفتند و می‌توانستند از مزایای قانونی آن بهره‌مند شوند، در حالی‌که با پایان یافتن اعتبار این قانون در اردیبهشت ماه سال جاری و عدم تمدید آن، در واقع قانونی برای رسیدگی به موضوعات حوزه مالکیت معنوی وجود ندارد!
نبود قانون از طرفی حقوق اشخاص را به خطر انداخته و از طرف دیگر موجب سردرگمی مراجع قضایی در رسیدگی به پرونده‌های مربوطه شده است. به طور مثال اشخاصی که بخواهند برای ثبت علامت تجاری یا مشکلات مربوط به آن اقدام کنند، در حال حاضر قانونی برای رسیدگی به امور آن‌ها وجود ندارد! این وضعیت نا‌معلوم تا تصویب قانون جدید همچنان ادامه خواهد داشت.
جالب است بدانید که پس از مدت زمانی طولانی و به طور دقیق در ۲۶ مرداد ماه، این لایحه جدید در کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس تصویب شده است.
تصویب قانون جدید؛ راه‌حلی کارآمد
به نقل از ایسنا، یحیی کمالی‌پور نایب رییس کمیسیون حقوقی مجلس در طی مصاحبه‌ای بیان کرد: «مدت زمان زیادی از تصویب قانون مالکیت فکری و معنوی گذشته است. باید توجه کنیم که این قانون در عمل، حتی در زمان وجود نیز کارایی لازم را نداشته است، به لحاظ همین ناکارآمدی و شرایط کنونی جامعه و با توجه به فناوری‌های جدید، می‌طلبید که ما در این حوزه قانونی متناسب با نیازهای جامعه امروزه تدوین کنیم. طرح مالکیت فکری و معنوی در مجلس دهم مجددا در دستور کار کمیسیون قرار گرفته و کمیسیون آن را به کارگروه تخصصی ارجاع داده است، البته این طرح در صحن کمیسیون هم به بحث گذاشته شده است، ولی لازم بود کمی موشکافانه‌تر مورد بررسی قرار گیرد.»
کمالی‌پور اضافه کرد: «اگر ما آن قانون گذشته را تمدید می‌کردیم شاید اراده اصلاح و تصویب قانون جدید کمتر می‌شد؛ از طرفی آن قانون گذشته به میزانی دارای مشکلاتی بود که توانایی حل و فصل آن را نداشتیم؛ یعنی بهتر است در این حوزه قانونی نباشد، تا آن که قانونی وجود داشته باشد که مشکلات فراوانی را ایجاد می‌کند.»
لایحه جدید در انتظار تصویب مجلس
به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان: سخنگوی کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار مجلس گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، در تشریح جلسه کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس، اظهار کرد: «مالکیت فکری و صنعتی در جلسه مورد بحث و بررسی قرار گرفته است که در نهایت تصویب و آماده ارسال به صحن شده است. این لایحه در رابطه با شرایط ثبت و اختراع، پر کردن اظهارنامه، حمایت از مالکین صنعتی، چگونگی حمایت از اختراع، علائم صنعتی و تجاری، تاییدیه و دادگاه‌هایی که باید از این اختراع‌ها حمایت کنند، مسائلی را مطرح کرده است؛ قوانین مربوط به ثبت اختراع برای حمایت از مخترعان و حمایت از آن‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. طرح این لایحه در صحن کمیسیون مطرح و برای ارائه به صحن علنی آماده شده است.»
در پایان باید اشاره کرد مالکیت معنوی به عنوان نوعی از مالکیت به مواردی داده می‌شود که قابل لمس فیزیکی نبوده و در سده اخیر در حال گسترش است تا جایی‌که در حال حاضر همه ما اعتبار مالکیت یک شخص بر برند تجاری‌اش را همان‌قدر مهم می‌دانیم که مالکیت او بر خانه‌اش.
آگاهی کافی از قانون و مصادیق آن می‌تواند راه هر گونه اشتباه و سوء استفاده را ببندد و مشاوره با کارشناسان می‌تواند در این امر به شما کمک شایانی کند، کارشناسان ثبت‌یار در امور ثبتی، با ارائه‌ی مشاوره آنلاین و رایگان در کنار شما هستند.
شماره تماس واحد پشتیبانی ثبت‌یار:
۰۲۱۷۴۳۱۸۷۰۰