شرایط رفع سوءاثر از چک‌های برگشتی طبق بخشنامه بانک مرکزی

چک به عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارهای پرداخت، اهمیت زیادی در مراودات تجاری دارد، در نتیجه آشنایی با قواعد آن، لازمه انجام معاملات به شمار می‌رود. یکی از موارد مهم در رابطه با چک، بدون محل بودن و عدم پرداخت است که باعث برگشت خوردن آن می‌شود. بانک مرکزی به منظور رفع سوءاثر از چک‌های برگشتی، بخشنامه‌ای را ابلاغ کرده است که در صورت وجود شرایط مندرج در این بخشنامه، بانک‌ها می‌توانند آن را اعمال نمایند. یکی از این شرایط کاهش زمان رفع اثر از چک برگشتی‌ست که در ادامه به این شرایط طبق بخشنامه بانک مرکزی می‌پردازیم.

لُب خبر
کلیه بانک‌ها از اول آبان ۹۸ مکلف به رفع سوءاثر از چک‌های برگشتی فاقد شکایت، ۳ سال پس از صدور گواهی عدم پرداخت هستند.

چک در قانون صدور چک

پیش از طرح بخشنامه بانک مرکزی در رابطه با رفع سوءاثر از چک‌های برگشتی لازم است با چک و انواع آن آشنا شویم. قانون تجارت در ماده ۳۱۰ چک را این‌گونه تعریف می‌کند: «چک نوشته‌ای است که به موجب آن صادر کننده وجوهی را که نزد محال علیه دارد کلا یا بعضا مسترد یا به دیگری واگذار می‌نماید.»

رواج چک در معاملات موجب شده است تا نقش انکارناپذیری به عنوان ابزار پرداختی قدرتمند، داشته باشد. به همین دلیل با توجه به نوع کاربرد به انواع مختلفی تقسیم می‌شود که در قانون صدور چک مصوب ۱۳۹۷ بیان شده است:

۱-  چک عادی: چکی است که اشخاص عهده بانک‌ها به حساب جاری خود، صادر و دارنده آن تضمینی جز اعتبار صادرکننده آن ندارد.

۲- چک تایید شده: چکی است که اشخاص عهده بانک‌ها به حساب جاری خود، صادر و توسط بانک محال علیه پرداخت وجه آن تایید می‌شود.

۳- چک تضمین شده: چکی است که توسط بانک به عهده‌‌ همان بانک به درخواست مشتری صادر و پرداخت وجه آن توسط بانک تضمین می‌شود.

۴- چک مسافرتی: چکی است که توسط بانک صادر و وجه آن در هر یک از شعب آن بانک یا توسط نمایندگان و کارگزاران آن پرداخت می‌گردد.

 چک برگشتی

چک به عنوان یک ابزار پرداخت به شمار می‌رود، ابزاری که شما می‌توانید مانند اسکناس ار آن استفاده کنید. گرچه شیوه رایج استفاده از چک در ایران متفاوت از ماهیت اصلی آن است که همین عامل موجب بروز مشکلاتی در این زمینه شده است. در حقیقت صادرکننده چک باید با علم به موجودی حساب خود اقدام به صدور چک نماید، در غیر این صورت با نبودن محل (موجودی حساب) چک بلامحل محسوب شده و اصطلاحا برگشت می‌خورد.

ارکان چک

صادر کننده چک: صادرکننده، دارنده حساب است که برگه چک را نوشته و امضا می‌کند و به شخص دیگری (دارنده چک) می‌دهد.

دارنده چک: کسی‌که چک در وجه او صادر شده است. چک می‌تواند در وجه شخصی صادر یا با ظهرنویسی (پشت‌نویسی) به دیگری منتقل شود. در این موارد نیز شخص دارنده چک محسوب می‌شود.

مُحال علیه: این اصطلاح به معنی محلی‌ست که در آن موجودی وجود دارد که در مورد چک، بانک به شمار می‌رود.

کاهش مدت زمان رفع سوءاثر از چک برگشتی

یک کارشناس حقوقی بانکی در گفت‌وگو با فارس با اشاره به در دستور کار قرار گرفتن اجرای قانون جدید چک در بانک‌ها اظهارداشت: قانون سابق چک درمورد رفع سوء اثر چک سکوت کرده بود اما بانک مرکزی در قالب دستورالعمل حساب جاری به این مساله پرداخته بود و براساس آن چک‌هایی که ۷ سال از تاریخ برگشت خوردن آنها گذشته باشد، نسبت به رفع سوء اثر آن اقدام می‌شد.

مسئول شبکه اطلاع رسانی و مشاوره حقوق بانکی با اشاره به مشروط شدن اجرای این امتیاز به عدم طرح دعوی حقوقی و کیفری تصریح کرد: این امر محل اختلاف بین بانک‌ها، مشتریان و در مواردی سیستم قضایی شده بود؛ چراکه بانک‌ها می‌گفتند قوه قضائیه حتما باید عدم طرح دعوی حقوقی یا کیفری را به ما اعلام کند اما شیوه و مکانیزم استعلام این امر از مجموعه قضایی در شرایط کنونی تعریف نشده بود.

یاسر مرادی با بیان اینکه در قانون چک سامانه‌ای پیش بینی شده بود که بین بانک مرکزی و قوه قضائیه این اطلاعات تبادل شود، گفت: با وجود گذشت ۱۰ ماه از ابلاغ قانون این سامانه راه‌اندازی نشده و به همین دلایل این تکلیف قانون قانونی بلاتکلیف و روی زمین مانده بود و کماکان از چک‌های برگشتی پس از ۷ سال رفع سوء اثر می‌شد.

وی افزود: طبق تبصره ۳ ماده ۵ مکرر قانون جدید چک، اگر سه سال از تاریخ صدور چک گذشته باشد، مشروط به عدم طرح دعوی حقوقی یا کیفری توسط دارنده، بانک‌ها مکلف به رفع سوء اثر آن هستند.

بخشنامه بانک مرکزی

بانک مرکزی باصدور بخشنامه ای اعلام کرد: کلیه بانک‌ها از اول آبان ۹۸ مکلف به رفع سوءاثر از چک‌های برگشتی فاقد شکایت، ۳ سال پس از صدور گواهی عدم پرداخت هستند. در همین راستا مدیر کل اعتبارات اداره اطلاعات بانکی بانک مرکزی اعلام کرد: پیرو بخشنامه ۲۸ اسفند ماه ۹۷ و بر اساس بند (و) تبصره ۳ ماده ۵ مکرر قانون اصلاح قانون صدور چک (مصوب آبان ماه ۹۷) بانک‌ها می‌بایست در صورت احراز عدم دعوی کیفری و حقوقی علیه چک توسط دارنده در خصوص چک‌هایی که ۳ سال از تاریخ صدور گواهینامه عدم پرداخت آن‌ها سپری شده است نسبت به رفع سوءاثر از چک‌های برگشتی با درج کد ۶ اقدام کنند.

همچنین در ادامه آمده است: تا زمان راه‌اندازی سامانه استعلام طرح دعاوی کیفری و حقوقی علیه چک از سوی قوه‌قضاییه، بانک مربوطه می‌بایست نسبت به مکاتبه با مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه برای اخذ استعلام و احراز عدم دعوی کیفری و حقوقی در خصوص چک‌های مشمول مرور زمان سه سال اقدام کنند.

تاثیر چک برگشتی در کسب و کار

آنچه بیان شد، شرایط رفع سوءاثر از چک‌های برگشتی فاقد شکایت بود که ‌می‌تواند تاثیر زیادی در کسب و کار شما  داشته باشد، با آگاهی از این شرایط نه تنها می‌توانید از مشکلات احتمالی جلوگیری کنید بلکه با دقت نظر بیشتری پرداخت‌های خود را توسط چک انجام دهید. سامانه ثبت‌یار در امور ثبتی مسیر شما را در کسب و کارتان هموار کرده است. برای تجربه سادگی یک ثبت بی‌دردسر با کارشناسان ثبت‌یار تماس بگیرید.

شماره تماس واحد پشتیبانی:
۰۲۱۷۴۳۱۸۷۰۰